અનુસૂચિત જાતિ અનુસૂચિત જનજાતિ કોટા હેઠળ મળેલી નોકરી પર તલવાર લટકી, સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયે તેમને મોટી રાહત આપી 

SC-ST કોટા પર મળેલી નોકરી છોડવી પડશે  :  સુપ્રીમ કોર્ટ

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે અરજદારો 29 માર્ચ, 2003ના સરકારી પરિપત્ર હેઠળ તેમની નોકરી પર રહેવા માટે હકદાર છે. રાજ્ય સરકારને બંધારણ હેઠળ પ્રકાશિત SC-STની યાદીમાં સુધારો કરવાનો અધિકાર નથી

(જી.એન.એસ),તા.31

નવી દિલ્હી,

સુપ્રીમ કોર્ટે બુધવારે (28 ઓગસ્ટ, 2024) એ લાખો કર્મચારીઓને રાહત આપી છે, જેમની અનુસૂચિત જાતિ અનુસૂચિત જનજાતિ કોટા હેઠળ મળેલી સરકારી નોકરી પર તલવાર લટકી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયે તેમને મોટી રાહત આપી છે. આ લોકોને SC ST કોટા હેઠળ કેન્દ્ર સરકાર અને જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં નોકરી મળી હતી, પરંતુ કર્ણાટક સરકારે એ સમુદાયોને SC-ST કેટેગરીમાંથી બહાર કરી દીધા છે, જેમની સાથે આ લોકો સંબંધિત છે. આ કર્મચારીઓને આ આધારે નોકરીમાંથી કાઢી મૂકવાનું જોખમ હતું. કર્ણાટક હાઈકોર્ટના આદેશ પર આ લોકોના એમ્પ્લોયર્સે કારણ દર્શાવો નોટિસ જારી કરીને તેમને એ પણ પૂછ્યું હતું કે તેમની સેવાઓ કેમ સમાપ્ત ન કરવી જોઈએ.  જસ્ટિસ હિમા કોહલી અને જસ્ટિસ સંદીપ મેહતાની બેન્ચે કર્ણાટક હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયને રદ કરી દીધો છે. કોર્ટે કહ્યું, ‘અમે માનીએ છીએ કે પ્રતિવાદી બેંકો/ઉપક્રમો દ્વારા અરજદારોને કારણ દર્શાવો નોટિસ જારી કરવાની પ્રસ્તાવિત કાર્યવાહી જાળવી રાખી શકાય નહીં અને તેને રદ કરવામાં આવે છે.’

 કે. નિર્મલા સહિત કોટેગારા અનુસૂચિત જાતિ અને કુરુબા અનુસૂચિત જનજાતિના કર્મચારીઓને તેમની બેંકો તરફથી નોટિસ જારી કરીને જવાબ આપવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. આ લોકો કેનરા બેંક, ઓરિએન્ટલ ઇન્શ્યોરન્સ કંપની લિમિટેડ અને હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડના કર્મચારીઓ છે. જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમોના નિયોક્તાઓએ કહ્યું હતું કે આ કર્મચારીઓની જાતિઓ અને જનજાતિઓ હવે અનુસૂચિત જાતિઓ અને અનુસૂચિત જનજાતિઓનો ભાગ નથી, તેથી તેમને તેમની નોકરીઓમાં રહેવાની મંજૂરી આપી શકાય નહીં, જે તેમને અનામત શ્રેણીઓ હેઠળ મળી હતી.  ઘણી અરજીઓ પર નિર્ણય કરતા સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે આમાં સામાન્ય વાત એ છે કે શું કોઈ વ્યક્તિ, જે કર્ણાટકમાં અનુસૂચિત જાતિ કે અનુસૂચિત જનજાતિના પ્રમાણપત્રના આધારે કોઈ રાષ્ટ્રીયકૃત બેંક કે ભારત સરકારના ઉપક્રમમાં સેવામાં જોડાયો હોય, રાજ્ય દ્વારા તે જાતિ કે જનજાતિને યાદીમાંથી દૂર કરી દેવા પછી પણ પોતાના પદ પર રહેવાનો હકદાર રહેશે.

બેન્ચે કહ્યું, ‘અમે એ નિષ્કર્ષ પર પહોંચ્યા છીએ કે અરજદારો 29 માર્ચ, 2003ના સરકારી પરિપત્રના આધારે તેમની સેવાઓની સુરક્ષાના હકદાર છે. કર્ણાટક સરકાર દ્વારા 29 માર્ચ, 2003ના રોજ જારી કરાયેલા પરિપત્રમાં વિશેષ રીતે વિવિધ જાતિઓને સંરક્ષણ આપવામાં આવ્યું હતું, જેમાં એ જાતિઓ પણ સામેલ હતી જેમને 11 માર્ચ, 2002ના પૂર્વના સરકારી પરિપત્રમાં સામેલ કરવામાં આવી ન હતી.’  સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે નાણાં મંત્રાલયે ઓગસ્ટ 2005ના એક પત્રમાં સંબંધિત બેંક કર્મચારીઓને સુરક્ષા કવચ આપ્યું હતું અને તેમને વિભાગીય અને ફોજદારી કાર્યવાહીથી બચાવ્યા હતા. આદેશમાં તે નિર્ણયનો ઉલ્લેખ કરતાં કહેવાયું કે રાજ્ય સરકારને બંધારણની કલમ 341 અને 342 હેઠળ પ્રકાશિત અનુસૂચિત જાતિઓ અને જનજાતિઓની યાદીમાં સુધારો કે ફેરફાર કરવાનો કોઈ અધિકાર નથી. કોર્ટે કહ્યું કે આ વાત પર કોઈ વિવાદ નથી કે અરજદાર કર્મચારીઓએ કાયદાની યોગ્ય પ્રક્રિયાનું પાલન કરીને તેમના SC અને ST પ્રમાણપત્રો મેળવ્યા હતા.