કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રી ડૉ.મનસુખ માંડવિયાએ સમગ્ર દેશમાં ૧૦૦ સ્વસ્થ અને આરોગ્યપ્રદ ફૂડ સ્ટ્રીટ્‌સ વિકસાવવા માટે ‘ફૂડ સ્ટ્રીટ પ્રોજેક્ટ’ની સમીક્ષા કરી

કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રી, ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ આરોગ્ય મંત્રાલય અને ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (FSSAI) ના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ સાથે દેશભરમાં 100 સ્વસ્થ અને આરોગ્યપ્રદ ફૂડ સ્ટ્રીટ વિકસાવવા માટે ‘ફૂડ સ્ટ્રીટ પ્રોજેક્ટ’ની સમીક્ષા કરી. આ પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ્ય ખાદ્ય વ્યવસાયો અને સમુદાયના સભ્યો વચ્ચે સલામત અને આરોગ્યપ્રદ ખોરાકની પ્રથાઓને પ્રોત્સાહિત કરવાનો છે, આમ, ખોરાકજન્ય બિમારીઓ ઘટાડવા અને એકંદર આરોગ્ય પરિણામોમાં સુધારો કરવાનો છે.

ફૂડ સ્ટ્રીટ્સને કાર્યરત કરવા માટે, આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયનું રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય મિશન (NHM) રૂ. 1 કરોડની સહાય પૂરી પાડશે. સમગ્ર દેશમાં વિવિધ સ્થળોએ આવી 100 ફૂડ સ્ટ્રીટને સમર્થન આપવા માટે એક પાઇલટ પ્રોજેક્ટ તરીકે ફૂડ સ્ટ્રીટ દીઠ અનુદાન NHM હેઠળ, 60:40 અથવા 90:10 ના ગુણોત્તરમાં આપવામાં આવશે, આ શરત સાથે કે આ ફૂડ સ્ટ્રીટ્સનું બ્રાન્ડિંગ FSSAI માર્ગદર્શિકા અનુસાર કરવામાં આવશે.

સલામત પીવાના પાણીની જોગવાઈ, હાથ ધોવા, શૌચાલયની સુવિધા, સામાન્ય વિસ્તારોમાં ટાઈલ્ડ ફ્લોરિંગ, યોગ્ય પ્રવાહી અને ઘન કચરાનો નિકાલ, ડસ્ટબીનની જોગવાઈ, બિલબોર્ડનો ઉપયોગ, અગ્રભાગની તૈયારી અને કાયમી પ્રકૃતિના સંકેત જેવી પ્રવૃત્તિઓ માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવામાં આવશે. સામાન્ય સ્ટોરેજ સ્પેસ, લાઇટિંગ, ચોક્કસ પ્રકારના સોદા માટે વિશિષ્ટ ગાડીઓ, બ્રાન્ડિંગ વગેરે.

FSSAIના ટેકનિકલ સપોર્ટ સિવાય આ પહેલ NHM દ્વારા આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલય (MoHUA) સાથે સંકલન કરીને અમલમાં મૂકવામાં આવશે. ટેક્નિકલ સહાયમાં ફૂડ સ્ટ્રીટ્સની ડિઝાઇન, એસઓપી તૈયાર કરવામાં અને હેઝાર્ડ એનાલિસિસ એન્ડ ક્રિટિકલ કંટ્રોલ પોઈન્ટ્સ (એચએસીસીપી) પ્રોટોકોલ હેઠળ તાલીમ આપવામાં સહાયનો સમાવેશ થશે.

સ્ટ્રીટ ફૂડ એ ભારતીય ખાદ્ય સંસ્કૃતિનો એક અભિન્ન ભાગ છે અને ભારતીય ખાદ્ય અર્થતંત્રને ટકાવી રાખવા અને તેને આકાર આપવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી છે. લાખો ભારતીયો માટે તે માત્ર સસ્તું અને સ્વાદિષ્ટ ભોજનનો સ્ત્રોત નથી પરંતુ દેશના આર્થિક વિકાસમાં પણ મોટો ફાળો આપે છે. ઝડપી શહેરીકરણ સાથે, સ્ટ્રીટ ફૂડ હબને કારણે ખોરાકની સરળ ઍક્સેસ મળી છે પરંતુ આ હબ પર ખાદ્ય સુરક્ષા અને સ્વચ્છતા ચિંતાનો વિષય છે.

આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયે ફૂડ સ્ટ્રીટ હબ માટે સ્વચ્છતા અને ખાદ્ય સુરક્ષા ધોરણોના પ્રોટોકોલને સુધારવા માટે વિવિધ પગલાં લીધા છે. આ પહેલોમાં ફૂડ હેન્ડલર્સની તાલીમ, સ્વતંત્ર તૃતીય-પક્ષ ઓડિટ અને ઈટ રાઈટ ઈન્ડિયા ચળવળની ક્લીન સ્ટ્રીટ ફૂડ હબ પહેલ હેઠળ પ્રમાણપત્રનો સમાવેશ થાય છે.

ફૂડ સ્ટ્રીટની સૂચક સંખ્યાની રાજ્યવાર યાદી નીચે મુજબ છે:-

ક્રમાંક    રાજ્યો/યુટી                          ફૂડ સ્ટ્રીટ્સની સંખ્યા

1             આંધ્ર પ્રદેશ                          4

2              આસામ                                   4

3              બિહાર                                     4

4             છત્તીસગઢ                            4

5             દિલ્હી                                      3

6              ગોવા                                       2

7             ગુજરાત                                 4

8             હરિયાણા                               4

9            હિમાચલ પ્રદેશ                   3

10           જમ્મુ અને કાશ્મીર            3

11           ઝારખંડ                                 4

12           કર્ણાટક                                  4

13           કેરળ                                      4

14           લદ્દાખ                                     1

15           મધ્યપ્રદેશ                            4

16           મહારાષ્ટ્ર                               4

17          ઓડિશા                                 4

18           પંજાબ                                   4

19           રાજસ્થાન                             4

20           તમિલનાડુ                            4

21           તેલંગાણા                              4

22           ઉત્તર પ્રદેશ                          4

23           ઉત્તરાખંડ                             4

24           પશ્ચિમ બંગાળ                     4

25           અરુણાચલ પ્રદેશ               1

26           મણિપુર                                 1

27           મેઘાલય                                1

28           મિઝોરમ                               1

29           નાગાલેન્ડ                             1

30           સિક્કિમ                                  1

31           ત્રિપુરા                                   1

32           A & N ટાપુઓ                      1

33           ચંડીગઢ                                 1

34           DI) અને DNH                      1

35           લક્ષદ્વીપ                                1

36           પુડુચેરી                                 1

કુલ                                                        100